به پوشه‌ی فعالیت‌های سالانه موسسه نگاه و فایلها را ساماندهی می‌کردم. به فایلی برخورد کردم که مربوط به چند ترم پیش است. درس شیرین و تلخ روش تحقیق. بایستی طرح تحقیق یا همان پروپوزال می‌نوشتیم که بسی سخت و طاقت فرسا بود.

دغدغه‌ای بود که سالها ذهن را مشغول می‌کرد: قم است و یک کریمه اهل بیت علیهم السلام و به تبعِ برکات این بانو، برکات دیگر نصیب اهل قم شده است. شهر علم و معنویت. ولی سایر شهرها از قم در بعضی از مسائل سبقت گرفته‌اند. توضیحش در طرحِ ناقصی که ارائه شد، آمده است.

طرح تحقیق در ادامه مطلب

بررسی میزان محبوبیت روحانیت و عوامل موثر بر آن در بین نوجوانان و جوانان استان قم

1.      بیان و شرح موضوع

«تردیدی نیست که حوزه‌های علمیه و علمای متعهد در طول تاریخ اسلام و تشیع مهمترین پایگاه محکم اسلام در برابر حملات و انحرافات و کجرویها بوده‌اند. علمای بزرگ اسلام در همه عمر خود تلاش نموده‌اند تا مسائل حلال و حرام الهی را بدون دخل و تصرف ترویج نمایند. اگر فقهای عزیز نبودند، معلوم نبود امروز چه علومی به عنوان علوم قرآن و اسلام و اهل بیت علیهم السلام به خورد توده‌ها داده بودند...صدها سال است که روحانیت اسلام تکیه گاه محرومان بوده است...آنان در هر عصری از اعصار برای دفاع از مقدسات دینی و میهنی خود مرارتها و تلخیهایی متحمل شده‌اند و همراه با تحمل اسارتها و تبعیدها، زندانها و اذیت و آزارها و زخم زبان‌ها، شهدای گرانقدری را به پیشگاه مقدس حق تقدیم نموده‌اند...» (منشور روحانیت،3)

بی شک امام خمینی رحمه الله نیز یکی از مفاخر حوزه‌های علمیه است. یکی از مسائل مهمی که روحانیت باید بدان توجه نماید، مسئله محبوبیت روحانیت در جامعه است. محبوبیتی که روحانیت با استفاده از آن بر ابرقدرتهای مختلف پیروز شده‌اند. هیچکس فتوای مشهور میرزای شیرازی را در تاریخ از یاد نمی‌برد، دوست و دشمن از شکست 2500 ساله نظام شاهنشاهی توسط امام خمینی رحمه الله با حمایت بی دریغ مردم، حیران شدند.

حال با عنایت به مطالب بالا، مطالعه حاضر با این سوال اصلی آغاز شده که میزان محبوبیت روحانیت در استان قم تا چه اندازه می‌باشد و این گروه به چه دلایلی همراه و یا در مقابل روحانیت قرار می‌گیرند. در نهایت این تحقیق به شناسایی عوامل موثر بر محبوبیت و عدم محبوبیت روحانیت در بین جوانان و نوجوانان استان قم می‌پردازد و در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهد که چه راهکارها و پیشنهادهایی می‌تواند موثر بر محبوبیت روحانیت در امور اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و یا سیاسی باشد.

2.     اهمیت و ضرورت های تحقیق

روحانیت با استفاده از اعتماد مردم و محبوبیت خود در بین آنها، ضربات مهلکی را بر دشمن وارد کرده است و اگر این محبوبیت و اعتماد نبود هرگز به این مهم دست نمی‌یافتند. حال اگر کم کم این اعتماد و محبوبیت رو به کاستی رود (به هر دلیل)، آیا باز روحانیت آن قدرت وصف ناپذیر خود را خواهند داشت؟

قم از نخستین شهرهایى است که در ایران مذهب تشیع را پذیرفت و از ربع آخر قرن اول هجرى فرهنگ شیعى فرهنگ مردم این دیار شد مردم آن نخستین کسانى بودند که براى ائمه: خمس فرستادند و ائمه بارها از اهل قم و این سرزمین مقدس اسلامى به عظمت ‏یاد کردند .امام صادق علیه السلام مى‏ فرماید: سَلَامُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ قُمَّ یَسْقِی اللَّهُ بِلَادَهُمُ الْغَیْثَ وَ یُنْزِلُ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الْبَرَکَاتِ وَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ هُمْ أَهْلُ رُکُوعٍ وَ سُجُودٍ وَ قِیَامٍ وَ قُعُودٍ هُمُ الْفُقَهَاءُ الْعُلَمَاءُ الْفُهَمَاءُ هُمْ أَهْلُ الدِّرَایَةِ وَ الرِّوَایَةِ وَ حُسْنِ الْعِبَادَةِ. (بحارالأنوار،ج57، ص217، باب36).

قم که معدن علم و تقوا است و اکنون بزرگترین و مهمترین حوزه علمیه در آن قرار دارد و علمای نامی فراوانی به خود دیده است، بایستی روحانیت در این استان محبوبیت بیشتری نسبت به سایر استان‌ها داشته باشند. نوجوانان و جوانان این استان باید از لحاظ فرهنگی و اجتماعی سرآمد دیگر استان‌ها باشند. آیا این‌گونه است؟ مشاهده شده است که بعضی از دانش‌آموزان مهمترین آرزوی عمر خود را اینگونه بیان می‌کنند: دیدن روزی که قم شهری خالی از روحانی باشد، حتی برای یک روز. این یک آسیب بزرگی است که این تحقیق خواهان کشف عوامل آن است.

تحقیق حاضر در صدد کشف میزان محبوبیت و عوامل موثر بر محبوبیت روحانیت و اعتماد آنها در بین مردم است و یا این‌که چه عواملی باعث افت محبوبیت آنها و عدم اعتماد مردم می‌شود. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی دارای اهمیت در حوزه فرهنگی و اجتماعی می‌باشد که نتایج حاصل از آن می‌تواند مورد استفاده سازمان‌های مرتبط از جمله حوزه علمیه، آموزش و پرورش، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد و... قرار گیرد.

3.     اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی میزان محبوبیت روحانیت در بین جوانان و نوجوانان استان قم و عوامل موثر بر آن می‌باشد. به جهت پوشش هدف فوق، اهداف فرعی زیر مدنظر می‌باشد:

1-     بررسی و مقایسه میزان محبوبیت در بین نوجوانان و جوانان به تفکیک جنس.

2-     بررسی و مقایسه میزان محبوبیت در بین نوجوانان و جوانان به تفکیک مقطع تحصیلی.

3-     بررسی و کشف بیشترین میزان محبوبیت و یا عدم آن و علت یابی آن در بین نوجوانان و جوانان.

در مجموع هدف کاربردی، ارائه راهکارهای اولیه برای کاهش پیامدهای منفی عدم محبوبیت روحانیت در بین جوانان و نوجوانان و در پایان تدوین راهبردهای علمی و عملی برای حوزه علمیه و مسئولان و سیاستمداران فرهنگی ـ اجتماعی استان و حتی کشور می‌باشد.

4.     پیشینه موضوع

پس از جستجو به نظر می‌رسد تاکنون در این زمینه تحقیق نشده است و یا اگر انجام شده به دلیل محرمانه بودن نتایج تحقیق در دسترس نمی‌باشد. لکن در موضوعات مشابه این تحقیق فعالیت‌هایی شده است نظیر بررسی میزان و نوع اعتیاد مجازی (اینترنت و گیم نت) و عوامل موثر بر آن در بین جوانان و نوجوانان استان قم نوشته آقای رضا صفری شالی. نکته‌ای لازم به ذکر است: استاد محترم، نگارنده را از تدوین طرح در این موضوع، منع کرده بود. اما نگارنده اقدام به پژوهش در این زمینه نمود و در همان اول کار متوجه شد که تدوین طرح در این موضوع کاری بسیار سخت است و انجام دادن آن بسی سخت‌تر و تا به ثمر رسیدن این طرح ناقص چه‌ها که نکشیده است. امید است که نگارنده بعدها این طرح را به صورت کامل تدوین نماید.

5.     سوال‌ها

1.     میزان محبوبیت روحانیت در بین نوجوانان و جوانان (12-30) چقدر است؟

2.     روحانیت اصیل و غیر اصیل کدامند؟

3.     میزان محبوبیت روحانیت اصیل و یا غیر اصیل چقدر است؟

4.     سطح محبوبیت در بین کدام مقطع تحصیلی بیشتر یا کمتر است؟

5.     سطح محبوبیت در بین دختران بیشتر و یا کمتر است یا در بین پسران؟

6.     نقش روحانیت و حوزه های علمیه در اعتماد و عدم اعتماد مردم به آنها چقدر است؟

7.     نقش مردم در این اعتماد و عدم آن چقدر است؟

8.     راههای جلب اعتماد مردم چیست؟

9.     چه چیز باعث عدم اعتماد مردم می شود؟

10. فعالیت دشمن در این زمینه چقدر تأثیر گذار است؟

11. آیا پایگاه اقتصادی و اجتماعی، تاثیری در محبوبیت و عدم آن دارد؟

6.     پیش فرض‌ها

1.     مردم همیشه همراه روحانیت اصیل بوده‌اند.

2.     دشمن برای جدایی مردم و روحانیت دست به هر کاری می‌زند.

3.     مردم تحمل کارهای ناشایست از اقشار مهم و تأثیر گذار را ندارند.

7.     فرضیه‌ها

1.     بین روحانیت اصیل و محبوبیت رابطه وجود دارد.

2.     بین عملکرد روحانیت و محبوبیت رابطه وجود دارد.

3.     بین عملکرد مردم و محبوبیت رابطه وجود دارد.

4.     بین اعتماد و محبوبیت رابطه وجود دارد.

5.     بین فعالیت دشمن و عدم اعتماد رابطه وجود دارد.

6.     بین پایگاه اقتصادی و اجتماعی و محبوبیت رابطه وجود دارد.

8.     کلید واژه‌ها

1.        روحانیت

2.        روحانیت اصیل

3.        روحانیت غیر اصیل

4.        محبوبیت

9.     نوع روش تحقیق

روشی که در این مطالعه مورد استفاده قرار خواهد گرفت روش میدانی است با ترکیبی از روش پرسش نامه‌ای و روش مصاحبه. جهت جمع آوری داده‌ها و اطلاعات مود نیاز، از دو روش اسنادی و میدانی استقاده خواهد شد. در روش اسنادی با مراجعه به کتب، آمارنامه‌ها، اینترنت و سایر منابع برای انجام مطالعه اکتشافی، تهیه ادبیات نظری و تجری تحقیق و نهایتاً مدل نظری و پرسش‌نامه استفاده خواهد شد. اما در روش میدانی از تکنیک‌های پرسش نامه و مصاحبه جهت جمع آوری اطلاعات در میان نمونه آماری بهره گرفته می‌شود.

10. جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش شامل نوجوانان و جوانان 12- 30 سال استان قم می‌باشند. از این رو در تحقیق حاضر برای شناخت میزان محبوبیت روحانیت لازم است از شاخص‌ها و فنون کشف میزان محبوبیت استفاده کرد. کشف شاخص دقیق و شناخت میزان محبوبیت کاری بسی سخت و دشوار است که نگارنده را حیران کرده است. به نظر می‌رسد می‌توان این گروه را به چند دسته تقسیم کرد: گروهی که از مریدان روحانیت هستند. گروهی که از روحانیت اجتناب می‌کنند و به اصطلاح دل خوشی از آن‌ها ندارند. (متنفرند.) گروهی که هیچ حسی (محبوبیت و یا عدم محبوبیت) نسبت به روحانیت ندارند. گروهی که در حال انتقال به مریدان یا متنفران هستند.

مقداری از انتهای طرح نظیر فهرست عناوین و منابع حذف شده است.